Het sorteerwerk van de porseleinvondsten is in al de jaren na de opgravingen in het jaar 2000 voortdurend met enthousiasme voortgezet. De eerste opbrengst zoals leeuwenmerkjes en onbekende producten zijn in het boek van 2007* opgenomen.
HET PROCEDE VAN COMPLETING VOORWERPEN
In aanvang werd de eerste selectie gemaakt door de vier leden van SLOP samen, na het verwijderen van modderresten.
- Dit noemen we het 1e grof-sorteren naar veelkleurig (polychroom), blauw of wit.
Vervolgens kwam het 2e grofsorteren naar borden, schalen, dik/dun, andere vormen, aan bod. - De opstart van het 1e fijnsorteren, belangrijk voor de documentatie. Ons medelid van het eerste uur, Jose Timmerman, had een groot aandeel in het uitzoeken van de dozen vol met divers scherfmateriaal.
- Haar garage was ‘haar atelier aan huis’.
- Het ultrafijn-sorteren is door het met plakband in elkaar zetten de aanloop naar het compleet maken en het lijmstadium.
- Fotograferen en noteren van details als signatuur, inscripties en afmetingen.
- Schoonmaken c.q. plakband verwijderen.
- Dan kan aan de hand van de foto’s het object in vele tussenrondes worden gereconstrueerd door het te lijmen, waarbij zware stukken veel ondersteuning nodig hebben om niet scheef te zakken.
Dit lijmen gebeurt met een lijm die het mogelijk maakt om los te weken als later alsnog stukken ingevoegd moeten worden.
- Foto maken en SL-nummer geven per object; SL-nr in archieflijst verwerken; SL-nr op object zetten en slijtvast aflakken.
- Een definitieve plek geven in doos en zichtbaar op de doos foto en SL- nummer plakken.
- Plek in depôt vaststellen en op archieflijst noteren.
BLIJFT DE WENS OM UIT TE VOEREN:
Het opstellen van een informatie-formulier per object.
Met deze secure werkwijze is gigantisch veel tijd en precisie gemoeid.
Vierlobbig MOL-schaaltje met rond-gelobde standring.
- nog niet in museum of handel gezien.
PLAN VAN AANPAK
Ons plan van aanpak is als volgt:
- momenteel de veelkleurig beschilderde polychrome items
- blauw beschilderde objecten zijn voor komende jaren gepland;
- uiteindelijk komen de vele witte scherven op de sorteertafels;
Hiervan hopen wij ook scherven over te houden waarmee we leemtes kunnen opvullen in de polychrome of blauwe voorwerpen. - Bijvondsten van Duits, Engels, evenals Chinees/Japans Porselein worden tot slot aangepakt; dit dient grotendeels ter vergelijking in het licht van de vormen- en decoratiemode tussen 1772 en 1784.
REGISTREREN
Sinds februari 2019 zijn we zeer actief met het registreren.Dit geldt voor de samengestelde en de gelijmde polychrome voorwerpen. Alle objecten krijgen een uniek nummer. Dit vergemakkelijkt de opslag en daarmee het uitleenproces voor exposities.
De tot een eenheid, bijvoorbeeld een servies behorende, met hetzelfde motief beschilderde objecten krijgen een extra vermelding op hun individueel dataformulier waardoor de verschillende qua vorm of decoratie bij elkaar behorende objecten eenvoudig zijn thuis te brengen.
Voorbeeld: het rozenservies van De Mol dat in 2019 door Goois Museum aan Sypesteyn is geschonken heeft gouden randversiering met ‘kwastjes’ dat zich daardoor onderscheidt van andere met rozen gedecoreerde serviezen; SLOP bezit van het bewuste servies een grote serveerschotel voor 99% compleet (gerestaureerd) en een rechthoekige ‘groenteschaal’ (50%); bovendien een ronde schaal (20%)en een ovale schotel (10%).
Met het computer-zoekprogramma zal het eenvoudig zijn om juist dat object te vinden dat gezocht wordt.
Een ovale schaal met het zg. roze lint motief
RESULTATEN
Het heeft al bij al nu al geleid tot een diepgaande kennis van het enorm gevarieerde productaanbod van de fabriek van dominee De Mol. Nagenoeg iedere week komen er nog nieuwe bijzonderheden naar voren.
Zo kan SLOP de vooralsnog ontbrekende productlijst van de fabriek naar vermogen reconstrueren of tenminste aanvullen.
SLOP is heel blij met de Historische Kring Loosdrecht en de Gemeente Wijdemeren die ons vitrineruimte bieden om een serie mooie M:o.L.-voorwerpen van SLOP aan het publiek te tonen!
Een schoteltje met Kakiemon beschildering
GAANDE HET SORTEERWERK
Tijdens het bijeenzoeken van losse scherven is het heel verrassend en belonend als kleine stukjes - of zelfs schilfers - porselein met beschildering na talloze keren van tevergeefs proberen toch aan elkaar blijken te passen. De fantastische beschildering wordt dan beter zichtbaar waardoor nogmaals de vaardigheid en het talent van de porseleinschilders van De Mol wordt benadrukt.
Een los boeketje bloemen wordt zomaar een meesterwerkje van verfijning in zijn uitwerking in kleurnuances!
Onze conclusie over de functie van het bakje met compartimenten (afb. 267/268 pag. 129 van boek*) zijnde waarschijnlijk een attribuut van de schilder om een enkele kleur in tinten van zacht-van-toon tot vol-van-kleur te kunnen toepassen lijkt bewaarheid te worden. Een ton-sur-ton avant la lettre!
Voorbeelden van de schildertechniek camaïeu zijn bietenrode scenes en ook in sepia bestaan veel voorbeelden. (zie fragment van resp. balspelbordje en van vaas).
Een balspel in bietenrood op een bordje
Een chocoladekan met sepia
Nu de polychrome scherven bijna alle minutieus zijn bekeken en waar mogelijk aangelegd aan andere, moet het ons van het hart dat het niet te verwachten is dat het sorteerwerk van blauwe en witte scherven ‘bij ons leven’ haalbaar kan worden geacht. Dit is zeer te betreuren, gezien de details aan gegevens die nog regelmatig tot nieuwe conclusies leiden over de technische uitwerking van het porseleinbakken en –produceren door de dominee.
AMATEURS/EXPERTS ZULLEN WE MOGELIJK TE HULP MOETEN ROEPEN!
WAAROP AFGEKEURD?
Vaak komt de vraag op waarom dit object toch werd weggegooid. Het is zo mooi en lijkt zo perfekt:
- Het Porselein is bijna altijd schitterend, de vorm strak.
- De beschildering is meestal helder van kleur en scherp van afbeelding.
- Het goud is gaaf opgebracht, zelden niet-ingebrand.
- Signatuur en inscriptie van merk en L-nummer zijn compleet.
De enige verklaring is dat het is kapotgegaan na de laatste fase van de productie, mogelijk bij het inpakken of zelfs op weg naar een plank in het verkoopmagazijn.
Gevallen? .....
Hoe groot moet de frustratie zijn geweest van de ateliermedewerkers!
Nog niet gesproken van die van de dominee zelf!
Ieder moest echter leven in de wetenschap dat een aanzienlijk percentage van het Porselein het stadium van verkoop niet bereikte. Een zure waarheid.
We beseffen nu hoe waardevol het is dat de wonderlijk mooie voorwerpen van Loosdrechtse bodem nog steeds in museumcollecties kunnen pronken.
En dat bij de gratie van de bedrijven, particulieren en fondsen die hierin investeren!
ZINVOL ?
Hoe zinvol is het om dit werk te doen? Het gaat verder dan alleen een product ‘restaureren’. Het gaat ook verder dan het noteren van de technische kennis erover. Het is meer het eer doen aan een individu die met al zijn gedrevenheid om een technisch volwaardig Porselein te fabriceren tevens vocht voor een hogere roeping: het samen bouwen aan een menswaardig bestaan voor zijn parochianen. Dat de dominee daarbij werd meegetroond in de luxe-eisen van zijn klanten – degenen die zijn ideaal moesten waarmaken – stuwde hem tot zijn bovenmenselijke prestatie van een wonderschoon Porselein, waar wij nu nog dagelijks van genieten.
* De Loosdrechtse Porseleinfabriek boven water, uitgegeven Historische Kring Loosdrecht 2007